Legproblemen
Jaar in jaar uit worden we in de kweekperiode geconsulteerd, vanwege duivinnen (uiteraard) die niet leggen, dan wel onregelmatig leggen. Dit laatste slaat op duivinnen die erg laat bijvoorbeeld meer dan 2,5 week na het koppelen leggen, ofwel afwijkende eieren produceren zoals één of twee windeieren. Soms eieren met zwakke, te dunne schalen, vaak ook schalen voorzien van kalkknobbeltjes.
Eileiderontsteking
Bijna al deze problemen duiden op een eileiderontsteking (duiven hebben geen baarmoeder, maar een eileider). Vaak wordt verondersteld dat een kalkgebrek eraan ten grondslag ligt, maar daar ben ik het, zoals zo vaak, wederom niet mee eens! Een simpele behandeling met het juiste antibioticum, dan wel een combinatie van enkele antibiotica geeft in méér dan 80% van de gevallen weer normale eieren, zonder dat er extra kalk (calcium) werd toegediend. De eileider staat in open verbinding met de buitenwereld via de cloaca, maar de cloaca staat ook in verbinding met de darm, want die mondt daarin uit. Aan de linkerkant van de cloaca mondt de eileideropening uit en dan komen er nog 2 kanaaltjes in uit, namelijk de urineleider-uitgangen.
Verder zit er in de dorsale wand (bovenwand) van de cloaca de zogenaamde Bursa Fabricius. Dat is het lymphoïde orgaantje dat een rol speelt bij de immuniteitsopbouw van de duif. Bij het ouder worden gaat het orgaantje in regressie, beetje vergelijkbaar met de thymus bij zoogdieren. Bij kalveren heet dat orgaan ook wel ‘zwezerik’.
Circovirussen
U kunt zich voorstellen dat het normaal gesproken krioelt van de bacteriën in de cloaca. Meestal zijn dat goedaardige bacteriën, maar er zitten ook kwaadaardige exemplaren bij! En als er ‘genoeg’ van deze laatste aanwezig zijn kan dat aanleiding zijn voor ontstekingen in het cloacagebied.
Heel bekend daarbij zijn circovirussen die de bursa van Fabricius kunnen infecteren. Daardoor zou die minder goed kunnen gaan functioneren met als gevolg dat er een minder goede algemene weerstand wordt opgebouwd. Zo’n jaar of 8 geleden werden nogal wat collega’s heel nerveus van dit circovirus. Het zou de oorzaak zijn van allerlei rampspoed, zoals sterfte van papjongen en van de ‘adeno-coli’ uitbraken. Ik geloofde daar niet zoveel van, ik had tenslotte 40 jaar ervaring met duiven in mijn kliniek en had in al die jaren géén nieuwe ziektes zien verschijnen, behalve dan Paramyxo (1983).
De wetenschappers vonden dat er bij een groot percentage jonge duiven circovirussen aantoonbaar waren in de Bursa en dat er in veel gevallen geen medische problemen waren of kwamen.
Het kan natuurlijk wél zo zijn, dat door de onderdrukking van de algemene weerstand (immuun-suppressie) er wat gemakkelijker jeugdziekten kunnen ontstaan, zoals bij coli bijvoorbeeld, maar circovirussen zijn dan niet de primaire oorzaak. Soms worden ‘doorbraken’ door PMV-entingen ook toegeschreven aan circovirussen. Ik geloof eerder dat het komt door entingen die gedaan werden in de incubatietijd tot wel 6 weken in geval van PMV, ofwel door gebruik van ‘verkeerde’ entstoffen dat wil zeggen vervallen, niet goed bewaard, of niet goed ingespoten etc..
Opstijgende infecties
Andere infecties vanuit de cloaca kunnen ‘opstijgen’ (ascenderen) naar met name de eileider.
Veel van de legproblemen worden dan ook veroorzaakt door deze ‘opstijgende’ infecties vanuit de darm, via de cloaca, naar de uitmonding van de eileider. Heel vaak betreft het wederom E-coli infecties, soms paratyphus, soms streptococcen en anderen. In alle gevallen behandelen wij dus met gerichte antibiotica en dat is een routinebehandeling geworden.
Duivinnen die na de leg niet meer op de poten kunnen staan, kunnen een eileiderontsteking hebben gekregen ná de leg. Een enkele keer zien we ook een calciumgebrek als oorzaak, terwijl er toch normale eieren geproduceerd werden. Als het calciumgehalte in het bloed teveel daalt worden ze als het ware verlamd.
Duivinnen die helemaal niet (meer) leggen zijn een apart probleem! Als ze te oud zijn produceren ze geen follikels meer, dan is de eierstok dus gewoon op (leeg). Maar het kan ook zijn dat ze niet meer ovuleren, er komt dan dus geen eisprong (ovulatie). Dit kan komen door een verkeerde hormonale ‘huishouding’, maar ook in geval van een infectie van de eileider zal er soms géén ovulatie plaatsvinden.
Paratyfusinfecties zijn berucht in verband met steriliteit bij duivinnen, maar ook bij doffers trouwens!
Te vette duiven
Nog een oorzaak van legproblemen vormen de té vette duiven. Duivinnen met een zogenaamde ‘dikke kont’ = dikke buik met openstaande legbeentjes. In een aantal gevallen zit er zoveel vet in de buik dat dat zelfs na een langdurig dieet niet verdwijnt. Dus halen we dat er operatief uit en het is soms onvoorstelbaar dat we daar dan een kopje vet uithalen (zie foto). Vaak is succes na zo’n vetoperatie verzekerd.
Een goede diagnose is van het grootste belang en dat is wederom een kwestie van ervaring.
Goedaardige vettumor (lipoom)
Duivin was heel benauwd en had een heel dikke buik
Operatie geslaagd, patiënt in prima conditie naar huis
BELGICA DE WEERD B.V. I Postbus 4607 I 4803 EP Breda I Nederland
T +31 76 560 02 22 I F +31 76 565 35 70 I info@belgicadeweerd.com I www.belgicadeweerd.com